Uszkodzony przegub – objawy i naprawa

Przegub napędowy to ważna część układu przeniesienia napędu. Ma ją na wyposażeniu każdy pojazd z napędem na przednią oś. W samochodach z większymi przebiegami albo eksploatowanymi w nieodpowiedni sposób, przeguby napędowe ulegają uszkodzeniom i trzeba je wymieniać na nowe. Czasami powód awarii jest błahy i jest nim zużyta osłona gumowa (tak zwana manszeta).  Niesprawny przegub napędowy może całkowicie unieruchomić pojazd, dlatego warto odwiedzić warsztat samochodowy, jak tylko pojawią się objawy awarii. Jak sprawdzić, czy przegub wewnętrzny jest uszkodzony? Na jakie objawy przegubu wewnętrznego i zewnętrznego zwrócić uwagę? Zapraszamy do lektury!

Co to jest i jak działa przegub napędowy?

Przegub napędowy stosuje się we wszystkich samochodach z napędem benzynowym, diesla i hybrydowym (spalinowo-elektrycznym), w których jest on przekazywany na przednią oś lub na obie osie (stały 4x4, dołączany na tylną oś). Przegub napędowy znaleźć można także w samochodach elektrycznych z napędem na obie osie (w pojazdach elektrycznych na jedną oś zazwyczaj napędzana jest oś tylna). W samochodach osobowych przeguby są kluczowymi komponentami w strukturze półosi napędowej. Zazwyczaj używane są przeguby równobieżne, co oznacza, że utrzymują stałą prędkość obrotową na wyjściu, taką jak na wejściu. Przeguby nierównobieżne z kolei umożliwiają przenoszenie momentu obrotowego pod określonym kątem. Pierwszy typ cieszy się o wiele większą popularnością.

By wytłumaczyć, czym jest przegub napędowy, należy przyjrzeć się bliżej temu, jak zbudowany jest układ napędowy samochodu. Najłatwiej wytłumaczyć to na przykładzie klasycznego samochodu spalinowego z napędem na przednią oś.

Silnik samochodu (benzynowy, diesla albo zasilany LPG) generuje moment obrotowy. Na wale korbowym silnika zamontowane jest koło zamachowe. Sprzęgło zapewnia połączenie pomiędzy skrzynią biegów a silnikiem. Skrzynia biegów ma za zadanie zapewnienie optymalnego przełożenia (kierowca może wybrać odpowiedni bieg w skrzyni manualnej albo jest on wybierany przez skrzynię automatyczną) i przekazania napędu bezpośrednio na przednie koła pojazdu i jest ona połączona poprzez półosie napędowe. Jednak konstrukcja półosi napędowych nie jest prosta. Dlaczego? Przednie koła samochodu nie mogą być zamontowane na sztywno. Muszą one skręcać i jest to możliwe dzięki obrotom zwrotnic w płaszczyźnie poziomej. Przednie koła muszą poruszać się też pionowo i jest to zasługa pracy zawieszenia (ugięcia amortyzatorów, sprężyn i wahaczy). To sprawia, że sposób przekazywania momentu obrotowego na koła musi ulec zmianie.

To właśnie dlatego też nie stosuje się całej półosi jednolitej, tylko wplata w nią dwa przeguby. Przegub zewnętrzny znajduje się przy piaście koła. Przegub wewnętrzny w pobliżu skrzyni biegów. Przeguby zbudowane są na podstawie konstrukcji Birfielda, Weissa albo Rzeppa (nazwy te pochodzą od nazwisk konstruktorów). Elementy wewnętrzne pracują w smarze. Konstrukcja pozwala na jednoczesne przenoszenie momentu obrotowego i uginanie się (na skutek pracy zawieszenia i układu kierowniczego). Z zewnątrz stosuje się manszety, mocowane metalowymi opaskami, które zapewniają szczelność, utrzymują smar, a także chronią mechanizm przed wilgocią, kurzem, brudem i innymi niepożądanymi zjawiskami.

Objawy uszkodzonego przegubu

Mając podejrzenia o awarii przegubu, ważne jest uwzględnienie faktu, że na każdej osi znajdują się dwa rodzaje przegubów — zewnętrzny i wewnętrzny. Te przeguby różnią się od siebie, więc dobrze jest znać objawy zepsutego przegubu wewnętrznego i zewnętrznego, by mieć pełny ogląd sytuacji. Oczywistym jest też fakt, że objawy uszkodzonego przegubu wewnętrznego będą nieco inne niż zewnętrznego. Czas na konkrety!

Uszkodzony przegub zewnętrzny – objawy

Sygnały występujące w przypadku zużytego przegubu zewnętrznego są na tyle charakterystyczne, że praktycznie niemożliwe jest je pomylić z innym rodzajem usterki. Zepsuty przegub zaczyna stukać (metaliczne stuki) albo terkotać, zwłaszcza podczas skręcania. Jest to bardzo mocno słyszalne. Początkowo, stukanie pojawia się przy mocno skręconych kołach. Z czasem stukanie i mechaniczne terkotanie pojawia się przy każdym skręcie. Te odgłosy również pojawiają się podczas przejeżdżania przez przeszkody np. krawężniki oraz progi zwalniające. Przeguby te, ze względu na większe obciążenia, którym są poddawane, zużywają się znacznie szybciej niż przeguby wewnętrzne.

Uszkodzony przegub wewnętrzny – objawy

Sygnały informujące o problemach z przegubem wewnętrznym mają nieco inne cechy. Głównym symptomem w tym przypadku są odczuwalne, wyraźne wibracje, które można odczuć zarówno podczas przyspieszania, jak i jazdy na wprost. Co istotne, te drgania występują nie tylko podczas skrętu kół, ale także w trakcie jazdy na prostym odcinku. Im większa moc silnika, tym bardziej zauważalny staje się problem związany z luzami w przegubach wewnętrznych. Warto zaznaczyć, że eksploatacja przegubów zlokalizowanych przy skrzyni biegów postępuje wolniej niż przegubów zewnętrznych, które znajdują się przy kołach pojazdu.

W skrócie, jakie są najczęstsze objawy zużycia przegubu wewnętrznego? Przede wszystkim zużyty lub uszkodzony przegub wewnętrzny stuka podczas dodawania gazu. Może być też przyczyną wyczuwalnego drżenia kierownicy i drgań w kabinie auta.

Przyczyny usterek przegubów w samochodzie

Przeguby napędowe są najtrwalsze w samochodach, które są przede wszystkim eksploatowane na trasach. Podczas jazdy po drogach niskiej jakości w gumową osłonę przegubu mogą uderzać kamienie (np. na drogach szutrowych), powodując jej zepsucie i utratę szczelności. Dalej dochodzi do wycieku smaru, a do wnętrza dostaje się kurz i wilgoć, powodując całkowite zniszczenie podzespołu. Podzespoły te zużywają się szybciej wtedy, gdy samochód jest eksploatowany przede wszystkim w mieście. Ciągła jazda po mieście wiąże się z szeregiem manewrów i hamowań, a to powoduje naturalne zużycie eksploatacyjne podzespołu. Niezwykle destrukcyjnym czynnikiem, który bardzo szybko niszczy przeguby, jest agresywna jazda, zwłaszcza szybkie ruszanie przy skręconych kołach. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do natychmiastowego zerwania zużytego przegubu. Równie szkodliwe dla przegubów jest agresywne naciskanie na pedał gazu, co generuje dużą siłę skrętną na półosi napędowej. Nie bez znaczenia jest też prawidłowe ogumienie.

Trzeba też pamiętać o tym, że guma, z której produkowane są osłony także podlega naturalnym procesom starzenia. Na skutek tego może tracić elastyczność, kruszyć się i pękać, powodując stopniowe wycieki oleju z wnętrza manszety.

Warto pamiętać, że przeguby napędowe zużywają się szybciej w pojazdach o dużej mocy silnika.  Samochody wyposażone w silniki o dużym momencie obrotowym są bardziej narażone na usterki przegubów, zwłaszcza w przypadku samochodów o zmodyfikowanych parametrach, gdzie przeguby fabryczne nie były projektowane do obsługi tak dużej mocy. Przed zwiększeniem mocy silnika warto więc sprawdzić, czy pozostałe komponenty m.in. przeguby, skrzynia biegów czy sprzęgło, są w stanie sprostać większym obciążeniom.

Uszkodzony przegub – wymiana czy naprawa?

W wielu przypadkach nie jest potrzebna wymiana przegubu. Wystarcza montaż nowej manszety. Trzeba wyczyścić dokładnie mechanizm, umieścić w nim nowy smar i zamontować nową osłonę gumową. Osłony gumowe przegubów napędowych sprzedawane są w zestawach ze smarem i opaskami metalowymi do mocowania.

W każdym przypadku, czy to wymiany przegubu wewnętrznego, czy montażu nowej osłony, trzeba auto unieść na podnośniku, zdemontować koło, zdemontować układ hamulcowy, rozpiąć zawieszenie, końcówki drążków kierowniczych, zdemontować czujniki prędkości obrotowej i piasty kół. Przez to czynność wymiany przegubów jest pracochłonna, nie należy do tanich i wymaga odpowiednich narzędzi. Niemal każdy sklep motoryzacyjny (stacjonarny i online) ma w swojej ofercie przeguby napędowe, zarówno oryginalne, jak i tańsze zamienniki. Produkują je między innymi takie firmy jak Blue Print, SKF, GSP, Spidan i inne.

Warto zwrócić uwagę na to, że dobór przegubów do danego auta może być utrudniony (dotyczy to też innych części samochodowych). Producent mógł korzystać z kilku dostawców części na pierwszy montaż. Przeguby mogą różnić się ilością zębów. Dlatego najlepiej, przy doborze przegubów, korzystać z numeru VIN, albo z katalogów referencji. Jeśli tylko zauważysz pierwsze objawy przegubu do wymiany to koniecznie wybierz się do mechanika.

Jak dbać o przeguby półosi i przedłużyć ich żywotność?

Jak dbać o przeguby napędowe? Dobrą praktyką jest regularna ocena stanu tych komponentów. Przeprowadzanie systematycznych przeglądów lub wizyt u mechanika powinno być połączone z monitorowaniem kondycji i oceną, czy już czas na wymianę zużytych elementów. Jednak równie istotne jest zachowanie tych komponentów w dobrej kondycji jeszcze przed pojawieniem się jakichkolwiek oznak utraty wydajności. Ponieważ przeguby napędowe są dość podatne na potencjalne zanieczyszczenia, to warto co pewien czas wykonać przeglądu stan gumowych osłon przegubów, aby ograniczyć dostęp zanieczyszczeń do ich wnętrza.

Osłony przegubów zazwyczaj wykonane są z gumy, co oznacza, że piasek lub drobne cząsteczki mogą prowadzić do defektu ich struktury i ewentualnych wycieków. W razie zauważenia nieszczelności, usterek mechanicznych albo starzenia się gumy należy wymienić je na nowe. Poza tym, aby zwiększyć żywotność przegubów napędowych w samochodzie, warto pamiętać o tym, aby unikać agresywnej jazdy, w tym przede wszystkim, ruszania z piskiem opon i gwałtownego ruszania przy skręconych kołach.

Czym grozi jazda z uszkodzonym przegubem napędowym?

Masz podejrzenia, że przegub w Twoim pojeździe może być zepsuty? Na początku oznaki tego problemu mogą być subtelne, ale z czasem stają się wyjątkowo uciążliwe. Przykłady to skrzypienie lub stukanie przegubu napędowego, które nie tylko irytuje, ale ma realny wpływ na bezpieczeństwo podczas jazdy. Niesprawny przegub może utrudniać ruszanie z miejsca, a w niektórych przypadkach może uniemożliwić płynne dołączenie do ruchu. Takie sytuacje powinny zapalić lampkę ostrzegawczą w głowie kierowcy. Ponadto luzy w przegubie szybko się pogłębiają, co sprawia, że Twój samochód może efektywnie przyspieszać tylko wtedy, gdy koła są skierowane na wprost. Długotrwałe ignorowanie tej usterki może prowadzić do bardzo niebezpiecznej sytuacji, w której przegub może się rozpaść podczas próby gwałtownego przyspieszenia. W takiej sytuacji jedynym wyjściem będzie wezwanie pomocy holowniczej lub lawety.

Jeśli zauważysz objawy uszkodzenia przegubu w swoim pojeździe to zdecydowanie nie zwlekaj z jego naprawą i wybierz się do mechanika. Trudności w manewrowaniu pojazdem i nieprawidłowe przekazywanie momentu obrotowego to problemy, które nie powinny być bagatelizowane.